Συγγραφέας: | Αντωνίου, Δαυίδ |
Τίτλος: | Τα προγράμματα της Μέσης Εκπαίδευσης (1833-1929), τ. Γ΄ |
Τίτλος σειράς: | Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας |
Αριθμός σειράς: | 17 |
Τόπος έκδοσης: | Αθήνα |
Εκδότης: | Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς |
Έτος έκδοσης: | 1989 |
Σελίδες: | 487 |
Αριθμός τόμων: | 3ος από 3 τόμους |
Γλώσσα: | Ελληνικά |
Θέμα: | Εκπαίδευση-Δευτεροβάθμια |
Νομοθεσία | |
Παιδεία-Εκπαίδευση | |
Τοπική κάλυψη: | Ελλάδα |
Χρονική κάλυψη: | 1833-1929 |
Περίληψη: | Στο τρίτομο αυτό βιβλίο, που καλύπτει την περίοδο 1833-1929, ο συγγραφέας έχει συγκεντρώσει τους ιδρυτικούς νόμους των διαφόρων τύπων σχολείων, δημόσιων η αναγνωρισμένων, του εκάστοτε ελεύθερου ελλαδικού χώρου (χωρίς τις κατά καιρούς τροποποιήσεις τους, εκτός από ορισμένες αναγκαίες εξαιρέσεις), τα προγράμματα διδασκαλίας που ίσχυσαν σε όλη αυτήν την περίοδο και εγκυκλίους που έχουν σχέση με τη διδασκαλία μαθημάτων. Η όλη εργασία είναι διαρθρωμένη ως εξής: Προηγείται μία εισαγωγή που αναφέρεται στην οργάνωση και δομή της Μέσης Εκπαίδευσης κατά την περίοδο 1833-1929 και ακολουθεί το κύριο σώμα της εργασίας, χωρισμένο σε δύο μέρη: Στο πρώτο –που επιγράφεται «Τα Κείμενα»– παρατίθεται αριθμημένο το υλικό κατά κεφάλαια, ανάλογα με τον τύπο του σχολείου και σε χρονολογική σειρά. Το δεύτερο –με τίτλο «Η Ανάγνωση», χωρισμένο στα ίδια, όπως το πρώτο, κεφάλαια– περιλαμβάνει αναλυτικούς και συγκριτικούς πίνακες των ωρολογίων προγραμμάτων και μια σύντομη Επισκόπηση των Κειμένων και των Πινάκων. Τέλος, παρατίθεται απόλυτος χρονολογικός πίνακας όλων των Κειμένων, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να παρακολουθείται συστηματικά η διαμόρφωση και εξέλιξη των σχολείων της Μέσης Εκπαίδευσης. |
Άδεια χρήσης: | Αυτό το ψηφιοποιημένο βιβλίο του ΙΑΕΝ σε όλες του τις μορφές (PDF, GIF, HTML) χορηγείται με άδεια Creative Commons Attribution - NonCommercial (Αναφορά προέλευσης - Μη εμπορική χρήση) Greece 3.0 |
Το Βιβλίο σε PDF: | Κατέβασμα αρχείου 12.59 Mb |

όμως 1902 ανέλαβε την τάξιν των γυμναστριών o επί διετίαν εν Γερμανία και Σουηδία την γυμναστικήν των θηλέων ιδιαιτέρως μελετήσας γυμναστής Κος Ι. Χρυσαφής, όστις ετροποποίησε τας εν τη τάξει ταύτη ασκήσεις κατά το σύστημα της Σουηδικής γυμναστικής, Συνεπεία τούτου εγκατελείφθησαν εντελώς τα τέως κατά την γυμναστικήν των θηλέων εν χρήσει όργανα, αι κορύναι δηλαδή; οι αλτήρες και οι κοντοί, επεκράτησαν αι ελεύθεραι ασκήσεις, δι' ων, αντί πάσης βιαίας 'στρατιωτικής και αθλητικής ασκήσεως, κατορθούται απ' εναντίας δι' -ελαφρών και πλαστικών κινήσεων και στάσεων η αρμονική διάπλασις και επίρρωσις του γυναικείου σώματος, άνευ καταστροφής της φυσικής αυτού χάριτος. Το Σουηδικόν σύστημα εισήγαγεν από του Σεπτεμβρίου 1902 και ο Κος Ζούττερ εις τας τάξεις του γυμναστηρίου.
Αι μαθήτρια., της τάξεως των γυμναστριών, πλην των ανωτέρω ασκήσεων, εδιδάχθησαν και αυτήν την διδασκαλίαν της γυμναστικής, ην κατ' αμφότερα τα έτη ταύτα κατά τας εξετάσεις αυτών εξήσκησαν εν τω Λαϊκώ Νηπιαγωγείω εις τα παιδία της τάξεως του Προτύπου. Ενώ δε κατά το 1901 ησκήθησαν και εδίδαξαν ενώπιον της εξεταστικής επιτροπής χάριν του εις το πτυχίον του Νηπιαγωγού εγγραφόμενου βαθμού της γυμναστικής, κατά το σχολικόν έτος 1901-1902 προητοιμάσθησαν και Θεωρητικώς διά τας επί πτυχίω γυμνάστριας εξετάσεις. Προς τούτο εδιδάχθησαν και Θεωρητικά μαθήματα, ήτοι υπό του Κου A. Κουρτίδου την ιστορίαν της γυμναστικής και υπό των Ιατρών Κων M. Καλαποθάκη και A. Κατσίγρα την υγιεινήν και την φυσιολογίαν".11
δ') Σύμφωνα με τον Εσωτερικό κανόνισμα του Εκπαιδευτικού τμήματος της Ενώσεως των Ελληνίδων του 1908, το ωρολόγιο πρόγραμμα της τάξης των γυμναστριών ρυθμίστηκε ως εξής:
Θεωρητική διδασκαλία (Υγιεινή, Ανθρωπολογία, Φυσική, Ιστορία της Γυμναστικής και Παιδαγωγική της Γυμναστικής) ώρες 6 την εβδομάδα. Ωδική (άσματα Γυμναστικής και ρυθμικών παιγνίων) ώρες 3 την εβδομάδα. Πρακτικές ασκήσεις ώρες 6 την εβδομάδα. Ασκήσεις ρυθμικών παιγνίων ώρες 2 την εβδομάδα.
8. Το 1918 με το νόμο 140612 η Σχολή των Γυμναστών μετασχηματίστηκε σε τριτάξιο Διδασκαλείο της Γυμναστικής, Όπως σημειώνει ο Φιλ. Καρβελάς, διευθυντής του, "ηυξήθησαν τα μαθήματα προστεθέντος του προσκοπισμού, της μηχανικής των κινήσεων, της ορθοπεδικής και μαλάξεως, ηυξήθησαν
11. Ένωσις Ελληνίδων, Λογοδοσία του Εκπαιδευτικού τμήματος: 1901 και 1902, 'Αθήνα' 1903, σ. 22-23. Βλ. και παραπάνω, ενότητα Γ, παρ. 1.
12. Βλ. Γ72 και 77 (τ. Β', σ. 300-303 και 316-326).

αι ώραι διδασκαλίας και ελειτούργησε συγχρόνως ίδιον τμήμα θηλέων προς καταρτισμόν επίσης καλών γυμναστριών".13
Το Διδασκαλείο της Γυμναστικής λειτούργησε ως τριτάξιο μέχρι το 1920, όποτε και μετασχηματίστηκε σε διτάξιο14 (μέχρι το σχολικό έτος 1928-29).
Σχετικά με την ύπαρξη συγκεκριμένου ωρολογίου και αναλυτικού προγράμματος του Διδασκαλείου της Γυμναστικής μέχρι, το τέλος της περιόδου που εξετάζουμε, και η έρευνα και οι διάφορες μαρτυρίες15 συγκλίνουν στην άποψη ότι δεν υπήρξε επίσημο κείμενο τέτοιου προγράμματος. Έτσι, τα μόνα επίσημα κείμενα που μας δίνουν ένα περίγραμμα λειτουργίας του Διδασκαλείου είναι τα διατάγματα που αναφέρονται στον τρόπο με τον Οποίο προάγονται και απολύονται, οι μαθητές του Διδασκαλείου. Τα διατάγματα αυτά είναι: της 24 Ιουνίου 1919 -που κανόνιζε τα σχετικά με την προαγωγή και απόλυση των μαθητών και των μαθητριών κατά το σχολικό έτος 1918-1919, της 24 Ιουνίου 1920 -που ρύθμιζε τα θέματα τα σχετικά με την προαγωγή και απόλυση των μαθητών του Διδασκαλείου, και το όμοιο της 4 Ιουνίου 1923,16
Με βάση λοιπόν αυτά τα διατάγματα, κατασκευάσαμε δύο Πίνακες: α') τον Γ49 -που δείχνει τα διδασκόμενα και εξεταζόμενα μαθήματα στο τμήμα αρρένων του τριτάξιου Διδασκαλείου17 και β') τον Γ 50 -που δείχνει την κατανομή των μαθημάτων και στα δύο τμήματα του διτάξιου Διδασκαλείου, όπου τα περισσότερα μαθήματα διδάσκονται στη Β' και τελευταία τάξη, και επομένως ο εβδομαδιαίος χρόνος διδασκαλίας θα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο της A' τάξεως.
13. Φιλ. Καρβελάς, "Σύντομος ιστορική επισκόπησις του Διδασκαλείου της Γυμναστικής και η λειτουργία αυτού κατά το σχολικόν έτος 1929-1930", στον τόμο: Διδασκαλείον Γυμναστικής. Επετηρίς 1929-30, Αθήνα (1930), σ. 11.
14. Βλ. Γ84 (τ. Β', σ. 354).
15. Μαρτυρία του Τρ. Καρατασάκη, πρώην Γενικού Επιθεωρητή ΜΕ και μαθητή -το 1927- του Διδασκαλείου της Γυμναστικής. "Ισως, πάντως, στο Αρχείο του Διδασκαλείου να υπάρχει κάτι σχετικό, αλλά παρά την αναζήτηση μας δεν μπορέσαμε να το εντοπίσουμε
ακόμη.
16. Βλ. Γ81 και 86 (τ. Β', σ. 337-344 και 357-359).
17. Στα διδασκόμενα και εξεταζόμενα κατά το σχολικό έτος 1918-19 μαθήματα δεν περιλαμβάνονται η "Ορθοπεδική και θεραπευτική γυμναστική, τρίψις και κινησιοθεραπεία" και ο "Προσκοπισμός" που περιλαμβάνονται στο διάταγμα του 1920.

ΣΤ'. ΕΙΔΙΚΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΑ
Η προσπάθεια που έγινε κατά καιρούς να "ειδικοποιηθούν" τα Διδασκαλεία με τη δημιουργία Υποδιδασκαλείων για το προσωπικό των μουσουλμανικών σχολείων. Διδασκαλείου για τη μόρφωση των καθηγητών της Γαλλικής Γλώσσας και Αγροτικών Διδασκαλείων δεν υλοποιήθηκε ποτέ και έτσι τα σχετικά κείμενα περιλαμβάνονται, στη συλλογή εδώ "για την ιστορία".1
1. Βλ. λεπτομέρειες στην Εισαγωγή και στα κείμενα Γ75, 77, 79, 80 (τ. Β', σ. 308-311, 316-326,331-334,335-336).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'
ΡΙΖΑΡΕΙΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΙΕΡΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ (ΣΧΟΛΕΣ)
17

ΛΕΥΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

I ΠΙΝΑΚΕΣ

ΛΕΥΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1844
Τάξεις |
|
Σύνολο |
% |
|
|||||||
α/α Μαθήματα 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
A |
Β |
Γ |
Δ |
Ε |
|
|
|
|
||
Ιερά ιστορία |
2 |
- |
- |
- |
- |
2 |
|
1,6 |
|
||
Κατήχησις |
- |
3 |
- |
- |
- |
Β |
|
2,5 |
|
||
1 Ηθική του Ευαγγελίου Θεολογικά |
- |
- |
3 |
|
- |
3 |
28 |
2,5 |
23,1 |
||
Ρητορική τέχνη |
- |
- |
3 |
- |
- |
3 |
|
2,5 |
|
||
Κατ' ήθος απαγγελία |
- |
- |
- |
2 |
- |
2 |
|
1,6 |
|
||
Εκκλησιαστική μουσική |
4 |
3 |
4 |
4 |
- |
15 |
|
12,4 |
|
||
2 Ελληνική γλώσσα |
10 |
10 |
12 |
12 |
- |
|
44 |
|
36,3 |
||
3 Λατινική γλώσσα |
4 |
4 |
5 |
6 |
- |
|
19 |
|
15,7 |
||
4 Γενική ιστορία |
- |
2 |
2 |
- |
- |
|
4 |
|
3,3 |
||
5 Γεωγραφία |
2 |
2 |
2 |
- |
------ |
|
6 |
|
5,0 |
||
6 Στοιχειώδη Μαθηματικά Αριθμητική |
3 |
- |
- |
- |
- |
3 |
6 |
|
5,0 |
||
Άλγεβρα |
- |
3 |
• - |
- |
- |
3 |
|
|
|
||
7 Γαλλική γλώσσα |
- |
- |
3 |
- |
- |
|
3 |
|
2,5 |
||
8 Εβραϊκή γλώσσα |
- |
- |
- |
4 |
- |
|
4 |
|
3,3 |
||
9 Καλλιγραφία και Ιχνογραφία Τεχνικά |
4 |
- |
- |
- |
- |
4 |
7 |
3,8 |
5,8 |
||
Ιχνογραφία |
- |
3 |
- |
- |
- |
3 |
|
2,5 |
|
||
10 Εισαγωγή εις τας Αγίας Γραφάς της Παλαιάς τε και Καινής Διαθήκης |
- |
- |
- |
_ |
* |
|
|
|
|
||
11 Εκκλησιαστική ιστορία |
- |
- |
- |
_ |
.* |
|
|
|
|
||
12 Δογματική Θεολογία και Χριστιανική Ηθική |
- |
-- |
- |
_ |
* |
|
|
|
|
||
13 Ποιμαντορική και το περί των ίερων κανόνων της Εκκλησίας |
- |
- |
- |
_ |
* |
|
|
|
|
||
14 Η περί τους Αγίους πατέρας φιλολογία |
- |
- |
- |
_ |
* |
|
|
|
|
||
Σύνoλo |
29 |
3,0 |
34 |
28 |
|
|
121 |
1 |
00,0 |
||
1. Ιεράρχηση των μαθημάτων με βάση τον εβδομαδιαίο χρόνο διδασκαλίας τους: 1 Ελληνική γλώσσα, 2 Θεολογικά, 3 Λατινική γλώσσα, 4 Τεχνικά, 5α Γεωγραφία, 5β Στοιχειώδη Μαθηματικά, 7α Γενική ιστορία, 7β Εβραϊκή γλώσσα, 9 Γαλλική γλώσσα. ΠΗΓΗ: Κανονισμός 1844: Κείμενο Δ2 (τ. Β', σ. 425-429).

ΠΙΝΑΚΑΣ 2. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1852
|
|
|
Τάξεις |
|
|
|
|
|
||
α/α Μαθήματα1 |
|
|
|
|
--- |
Σύνολο |
% |
|||
|
A |
Β |
Γ |
Δ |
E |
|
|
|
||
Ιερά Ιστορία |
2 |
- |
- |
- |
- |
2 |
|
|
||
Εκκλησιαστική ιστορία |
- |
- |
- |
2-3 |
2 |
4-5 |
|
|
||
Κατήχησις |
_ -_ |
3 |
__ |
__ |
- |
3 |
|
|
||
Περί τους αγίους Πατέρας φιλολογία |
-- |
-- |
-- |
-- |
3 |
3 |
|
|
||
Εισαγωγή εις τας Αγίας Γραφάς |
_ |
_ |
_ |
2 |
- |
2 |
|
|
||
1 Ερμηνευτική των Αγίων Γραφών Θεολογικά |
- |
- |
- |
- |
4 |
4 |
46-47 |
33,6 |
||
Δογματική θεολογία |
- |
- |
- |
- |
4 |
4 |
|
|
||
Ηθική του Ευαγγελίου |
_ |
_ |
2 |
_ |
_ |
2 |
|
|
||
Ρητορική τέχνη |
_ |
_ |
2 |
_ |
- |
2 |
|
|
||
Κατ' ήθος . απαγγελία |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
|
|
||
Ποιμαντορική |
- |
- |
- |
- |
3 |
3 |
|
|
||
Εκκλησιαστική μουσική |
4 |
3 |
3 |
3 |
4 |
17 |
|
|
||
2 Ελληνική γλώσσα |
10 |
10 |
12 |
12 |
- |
|
44 |
31,4 |
||
3 Λατινική γλώσσα |
5 |
5 |
5 |
6 |
- |
|
21 |
15,0 |
||
4 Γενική ιστορία |
- |
3 |
3 |
- |
- |
|
6 |
4,3 |
||
5 Γεωγραφία |
2 |
3 |
2 |
- |
- |
|
7 |
5,0 |
||
Αριθμητική |
3 |
_ |
_ |
_ |
__ |
g |
|
|
||
6 Στοιχειώδη Μαθηματικά Άλγεβρα |
_ |
3 |
_ |
_ |
- |
3 |
11 |
7,8 |
||
Γεωμετρία |
- |
- |
3 |
- |
- |
3 |
|
|
||
Τριγωνομετρία |
_ |
_ _ |
_ |
2 |
- |
2 |
|
|
||
7 Στοιχειώδης Φιλοσοφία |
_ |
_ |
_ |
4 |
- |
|
4 |
2,9 |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||

Γαλλική γλώσσα 2 |
__ |
__ |
_ |
[3] |
[3] |
[6] |
_ |
||
Καλλιγραφία και Ιχνογραφία Τεχνικά2 |
[2] |
- |
- |
- |
- |
[2] [5] |
- |
||
Ιχνογραφία |
- |
[3] |
- |
- |
- |
[3] |
|
||
Σύνολο |
26 |
30 |
32 |
31-32 |
20 |
139-140 |
100,0 |
||
|
[28] |
[33] |
|
[34-35] |
[3] |
[150-151] |
|
||
1. Ιεράρχηση των μαθημάτων: 1 Θεολογικά, 2 Ελληνική γλώσσα, 3 Λατινική γλώσσα, 4 Στοιχειώδη Μαθηματικά, 5 Γεωγραφία, 6 Γενική ιστορία, 7 Στοιχειώδης φιλοσοφία.
2."...εάν μένη ικανός χρόνος".
ΠΗΓΗ: Κανονισμός 1852: Κείμενο Δ3 (τ. Β', σ. 430-434).

ΠΙΝΑΚΑΣ 3. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1867
α/α Μαθήματα1 |
Τάξεις |
- Σύνολο |
% |
||||||
Α |
Β |
Γ |
Δ |
Ε |
|||||
α) θεολογικά |
|
|
|
|
|
|
|
||
Ιερά Ιστορία Ιερά κατήχησις Εισαγωγή εις τας αγίας Γραφάς και ερμηνεία αυτών Δογματική 1 Χριστιανική ηθική Εκκλησιαστική ιστορία Ομιλητική μετ' ασκήσεων, λειτουργική και τα λοιπά της ποιμαντικής Εκκλησιαστική μουσική Ανάγνωσις πατέρων |
3 5 |
3 3 |
3 3 1 |
3 3 1 |
4 4 3 3 4 1 |
3 3 10 4 3 47 6 4 11 3 |
32,0 |
||
β) Εγκύκλιος |
|
|
|
|
|
|
|
||
2 Ελληνική γλώσσα 3 Λατινική γλώσσα 4 Γενική ιστορία 5 Γεωγραφία |
10 5 2 |
10 5 3 3 |
122 5 3 2 |
10 5 |
1 1 |
43 21 6 7 |
29,2 14,3 4,1 4,8 |
||
Αριθμητική Άλγεβρα Στοιχειώδη Μαθηματικά Γεωμετρία Τριγωνομετρία |
3 |
3 |
3 |
2 |
- |
3 3 11 3 2 |
7,8 |
||
7 Στοιχειώδης Φιλοσοφία 8 Στοιχειώδης Φυσική 9 Γαλλική γλώσσα |
- |
- |
- |
3 3 3 |
3 |
3 3 6 |
2,0 2,0 4,1 |
||

(10) Καλλιγραφία - Ιχνογραφία 3 |
[2+2] |
[2] |
_ |
_ |
_ |
[6] |
_ |
||
(11) Κατ' ήθος απαγγελία - γύμνασις εις την νεωτέραν γλώσσαν3 |
- |
- |
* |
- |
- |
- |
- |
||
·Σύνολο |
28 |
30 |
32 |
33 |
24 |
147 |
100,0 |
||
|
[32] |
[32] |
|
|
|
[153] |
|
||
1. Ιεράρχηση των μαθημάτων: 1 Θεολογικά, 2 Ελληνική γλώσσα, 3 Λατινική γλώσσα, 4 Στοιχειώδη Μαθηματικά, 5 Γεωγραφία' 6α Γενική ιστορία, 6β Γαλλική γλώσσα, 8α Στοιχειώδης Φιλοσοφία, 8β Στοιχειώδης Φυσική;
2. Συμπεριλαμβάνονται και 2 ώρες της Ρητορικής.
3. "...εάν μένη χρόνος ικανός".ΠΗΓΗ: Κανονισμός 1867: Κείμενο Δ8 (τ. Β', σ. 449-454).

ΠΙΝΑΚΑΣ 4. Ωρολόγιο πρόγραμμα σχολικού έτους 1890-1891
|
Α |
Β |
Γ |
Δ |
Ε " |
Σύνολο |
% |
||
α/α Μαθήματα1 |
11 22 |
1 2 |
1 2 |
1 2 |
1 2 |
1 2 |
1 2 |
||
1 Ελληνικά |
12 12 |
12 12 |
12 12 |
7 8 |
3 3 |
46 47 |
29,1 27,6 |
||
2 Λατινικά |
4 4 |
4 4 |
4 4 |
4 4 |
2 2 |
18 18 |
11,4 10,6 |
||
3 Θεολογικά |
3 3 |
4 4 |
3 4 |
6 6 |
15 15 |
31 32 |
19,6 18,8 |
||
4 Ιστορικά |
2 3 |
2 2 |
2 2 |
6 7 |
3,8 4,1 |
||||
5 Φιλοσοφικά |
3 3 |
2 2 |
5 5 |
3,2 2,9 |
|||||
6 Φυσικά |
3 3 |
3 3 |
1,9 1,8 |
||||||
7 Μαθηματικά |
3 3 |
3 3 |
3 3 |
3 3 |
3 2 |
15 14 |
9,5 8,3 |
||
8 Γεωγραφικά |
1 1 |
1 1 |
1 1 |
3 3 |
1,9 1,8 |
||||
9 Ανάγνωσις πατέρων3 |
[1] [1] |
[1] [1] |
[1] [1] |
[1] [1] |
|||||
10 Γαλλικά |
3 3 |
3 3 |
3 3 |
3 3 |
12 12 |
7,6 7,1 |
|||
11 Μουσικά |
3 3 |
3 3 |
2 3 |
1 __ |
9 9 |
5,7 5,3 |
|||
12 Γυμναστική |
2 3 |
2 3 |
2 3 |
2 3 |
2 3 |
10 15 |
6,3 8,8 |
||
13 Καλλιγραφία |
- 2 |
- 1 |
- 1 |
___ 1 |
- 5 |
- 2,9 |
|||
Σύνολο |
30 34 |
34 36 |
32 36 |
29 31 |
33 33 |
158 170 |
100,0 100,0 |
||
1. Ιεράρχηση μαθημάτων: α) Χειμερινό εξάμηνο: 1 Ελληνικά, 2 Θεολογικά, 3 Λατινικά, 4 Μαθηματικά, 5 Γαλλικά, 6 Γυμναστική, 7 Μουσική, 8 Ιστορικά, 9 Φιλοσοφικά, 10α Γεωγραφικά, 10β Φυσικά, β) Θερινό εξάμηνο; 1 Ελληνικά, 2 Θεολογικά, 3 Λατινικά, 4 Γυμναστική, 5 Μαθηματικά, 6 Γαλλικά, 7 Μουσική, 8 Ιστορικά, 9α Καλλιγραφία, 9β Φιλοσοφικά, 11α Γεωγραφικά, 11β Φυσικά.
2. 1 = Χειμερινό εξάμηνο. 2 = Θερινό εξάμηνο.
3. Συνυπολογίζεται στα Θεολογικά μαθήματα.
ΠΗΓΗ: Πρόγραμμα χειμερινού και θερινού εξαμήνου 1890-91: Κείμενο Δ9 (τ. Β', σ. 455-460).

ΠΙΝΑΚΑΣ 5, Ωρολόγιο πρόγραμμα χειμερινού εξαμήνου σχολικού έτους 1891-92
Τάξεις
α/α |
Μαθήματα |
Α |
Β |
Γ |
Δ |
E |
Σύνολο |
% |
||
1 |
Ελληνικά |
12 |
12 |
11 |
12 |
10 |
57 |
31,1 |
||
2 |
Λατινικά |
4 |
4 |
4 |
4 |
3 |
19 |
10,4 |
||
3 |
Θεολογικά2 |
2 |
4 |
4 |
6 |
9 |
25 |
13,6 |
||
4 |
Ιστορικά |
3 |
2 |
2 |
2 |
2 |
11 |
6.0 |
||
5 |
Φιλοσοφικά |
- |
- |
- |
3 |
2 |
5 |
2,7 |
||
6 |
Φυσική ιστορία |
- |
- |
2 |
- |
- |
2 6 |
3,3 |
||
Φυσική |
- |
- |
- |
2. |
2 |
4 |
||||
7 |
Μαθηματικά |
3 |
3 |
3 |
3 |
l3 |
13 |
7,1 |
||
8 |
Γεωγραφικά |
1 |
2 |
1 |
- |
- |
4 |
2,2 |
||
9 |
Γαλλικά |
2 |
3 |
3 |
3 |
3 |
14 |
7,7 |
||
10 |
Μουσική |
4 |
3 |
2 |
- |
- |
9 |
4,9 |
||
11 |
Γυμναστική |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
10 |
5,5 |
||
12 |
Καλλιγραφία, και Ιχνογραφία |
3 |
2 |
- |
- |
- |
5 10 |
5,5 |
||
Ιχνογραφία |
- |
- |
2 |
2 |
1 |
5 |
||||
[13] |
Ανάγνωσις πατέρων2 Σύνολο |
36 |
37 |
36 |
[1] 39 |
[1] 35 |
183 |
100,0 |
||
1. Ιεράρχηση μαθημάτων: l Ελληνικά, 2 Θεολογικά, 3 Λατινικά, 4 Γαλλικά, 5 Μαθηματικά, 6 Ιστορικά, 7α Γυμναστική, 7β Καλλιγραφία και Ιχνογραφία, 9 Μουσική, 10 Φυσικά, 11 Φιλοσοφικά, 12 Γεωγραφικά.
2. Στα θεολογικά μαθήματα υπολογίζεται και η "Ανάγνωσις πατέρων".
3. Κοσμογραφία.
ΠΗΓΗ: Πρόγραμμα χειμερινού εξαμήνου σχολικού έτους 1891-1892: Κείμενο ΔΙΟ (τ. Β', σ. 461-463).

ΠΙΝΑΚΑΣ 6. Ωρολόγιο πρόγραμμα τον σχεδίου 1893α |
||||||||||
α/α |
Μαθήματα1 |
|
Τάξεις |
|
Σύνολο % |
|||||
A |
Β |
Γ |
Δ |
Ε |
||||||
1 1 2 3 4 |
Α. Θεολoγικά Ιερά \ Ιστορία Ιερά Κατήχησις Εγκυκλοπαιδεία Θεολογίας Εισαγωγή κλπ. εις Γραφάς |
: 3 __ - 3 |
- g 1 __ |
- __ - __ |
- __ - __ |
- |
3 3 1 3 |
|
||
5 |
Γραφική Αρχαιολογία |
- |
2 |
- |
- |
- |
2 |
|
||
6 |
Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης |
- |
- |
3 |
3 |
2 |
8 |
|
||
7 |
Ερμηνεία Καινής Διαθήκης |
- |
- |
3 |
3 |
2 |
8 |
|
||
8 |
Εκκλησιαστική Ιστορία |
- |
- |
3 |
3 |
1 |
7 |
|
||
9 |
Πατρολογία |
_ |
_ |
2 |
_ |
- |
2 |
|
||
10 |
Ιστορία των Δογμάτων |
.- |
- |
- |
3 |
- |
3 |
68 38,6 |
||
11 |
Συμβολική |
_ |
_ |
_ |
2 |
- |
2 |
|
||
12 |
Χριστιανική Αρχαιολογία |
- |
- |
2 |
- |
- |
2 |
|
||
13 |
Απολογητική |
- |
- |
2 |
- |
- |
2 |
|
||
14 |
Δογματική |
- |
- |
- |
3 |
1 |
4 |
|
||
15 |
Αντιρρητική |
- |
- |
- |
2 |
- |
2 |
|
||
16 |
Ηθική |
__ |
_ |
_ |
_ |
2 |
2 |
|
||
17 |
Ομιλητική |
- |
- |
- |
3 |
2 |
5 |
|
||
18 |
Κατηχητική |
- |
- |
.- |
- |
2 |
2 |
|
||
19 |
Ποιμαντική |
- |
- |
- |
- |
2 |
2 |
|
||
20 |
Λειτουργική |
- |
- |
- ' |
- |
2 |
2 |
|
||
21 |
Κανονικόν δίκαιον ' |
• - |
- |
- |
- |
3 |
3 |
|
||
22 |
Παιδαγωγική |
- |
- |
- |
- |
2 |
|
2 1,1 |
||
1. Ιεράρχηση μαθημάτων: 1 Θεολογικά, 2 Ελληνικά, 3 Γαλλικά,. 4α Γερμανικά, 4β Γυμναστική, 4γ Λατινικά, 7 Ιστορία, 8 Φιλοσοφικά, 9α Γεωγραφία, 9β Εκκλησιαστική μουσική, 11α Εβραϊκά, 11ß Μαθηματικά, 11γ Φυσικά (Φυσική + Ζωολογία και Ανθρωπολογία), 14 Παιδαγωγικά.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6 (συνέχεια) |
|
|
|
|
|
|
|
|||
α/ α |
Μαθήματα |
Τάξεις |
|
|
Σύνολο % |
|||||
A |
Β |
Γ |
Δ |
Ε |
||||||
|
Β. Εγκύκλια |
|
|
|
|
|
|
|
||
23 |
Ελληνικά |
9 |
9 |
3 |
2 |
1 |
24 |
13,6 |
||
24 |
Λατινικά |
3 |
3 |
2 |
1 |
1 |
10 |
. 5,1 |
||
25 |
Εβραϊκά |
2 |
2 |
- |
- |
- |
4 |
2,3 |
||
26 |
Γαλλικά |
3 |
3 |
2 |
2 |
1 |
11 |
6,3 |
||
27 |
Γερμανικά |
- |
2 |
3 |
3 |
2 |
10 |
5,7 |
||
28 |
Φιλοσοφικά |
- |
2 |
2 |
2 |
2 |
8 |
4,5 |
||
29 |
Μαθηματικά |
2 |
2 |
- |
- |
- |
4 |
2,3 |
||
30 |
Φυσική |
2 |
- |
- |
- |
- |
2 |
1,1 |
||
31 |
Γεωγραφία |
- |
2 |
2 |
2 |
- |
6 |
3,4 |
||
32 |
Ζωολογία και Ανθρωπολογία |
2 |
- |
- |
- |
- |
2 |
1,1 |
||
33 |
Ιστορία |
3 |
3 |
3 |
- |
- |
9 |
5,1 |
||
34 |
Εκκλησιαστική Μουσική |
2 |
2 |
2 |
- |
- |
6 |
3,4 |
||
35 |
Γυμναστική |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
10 |
5,7 |
||
|
Σύνoλo |
36 |
38 |
36 |
36 |
30 |
176 |
100,0 |
||
ΠΗΓΗ: Β. διάταγμα 2 Οκτωβρίου 1893: Κείμενο Δ11 (τ. Β', σ. 464-479).

ΠΙΝΑΚΑΣ 7. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1893β
α/α |
Μαθήματα1 |
Τάξεις |
Σύνολο |
% |
|||||||
A |
Β |
Γ |
Δ |
E |
|
||||||
Α. Θεολογικά |
|||||||||||
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 |
Ιερά Ιστορία Ιερά Κατήχησις Έγκυκλοπαιδεία Θεολογίας Εισαγωγή κλπ. εις Γραφάς Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης Ερμηνεία Καινής Διαθήκης Εκκλησιαστική Ιστορία Πατρολογία Δογματικόν Φροντιστήριον Απολογητική Δογματική Ανάγνωσις Ελλήνων Πατέρων Ηθική Χριστιανική Ομιλητική Ποιμαντική Λειτουργική |
3 2 |
3 2 2 |
2 2 3 3 |
- - - - 3 3 2 - - 3 - - 3 - - |
- - - 3 3 - - 2 2 - - 2 3 1 2 |
3 2 2 3 8 6 2 2 2 3 6 2 6 1 2 |
53 |
32,9 |
||
|
Β. Εγκύκλια |
|
|
|
|
|
|
|
|||
17 |
Καλλιγραφία και Ιχνογραφία |
1 |
1 |
1 |
1 |
- |
4 |
2,5 |
|||
18 |
Ψυχολογία Φιλοσοφικά |
- |
- |
1 |
1 |
- |
2 3 |
1,9 |
|||
19 |
Λογική |
- |
- |
- |
1 |
- |
1 |
|
|||
20 |
Ελληνικά |
10 |
10 |
8 |
6 |
2 |
36 |
22,4 |
|||
21 |
Λατινικά |
3 |
3 |
- |
- |
- |
6 |
3,7 |
|||
22 |
Εβραϊκά |
- |
- |
1 |
2 |
- |
3 |
1,9 |
|||
23 |
Γαλλικά |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
15 |
9,3 |
|||
24 |
Μαθηματικά |
3 |
2 |
2 |
3· |
- |
10 |
6,2 |
|||
25 |
Φυσική ιστορία Φυσικά |
- |
2 |
- |
- |
- |
2 4 |
2,5 |
|||
26 |
Φυσική |
- |
- |
2 |
- |
- |
2 |
|
|||
27 |
Γεωγραφία |
2 |
2 |
2 |
- |
- |
6 |
3,7 |
|||
28 |
Ιστορία . |
3 |
3 |
3 |
3 |
- |
12 |
7,5 |
|||
29 |
Εκκλησιαστική Μουσική |
1 |
1 |
1 |
1 |
- |
4 |
2,5 |
|||
30 |
Γυμναστική |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
5 |
3,1 |
|||
|
Σύνολο |
32 |
35 |
34 |
36 |
24 |
161 |
100,0 |
|||
1. Ιεράρχηση των μαθημάτων: 1 Θεολογικά, 2 Ελληνικά, 3 Γαλλικά, 4 Ιστορία, 5 Μαθηματικά, 6α Γεωγραφία, 6β Λατινικά, 8 Γυμναστική, 9α Εκκλησιαστική μουσική, 9β Καλλιγραφία και Ιχνογραφία, 9γ Φυσικά, 12α Εβραϊκά, 12β Φιλοσοφικά.
ΠΗΓΗ: Β. διάταγμα 3 Δεκεμβρίου 1893: Κείμενο Δ12 (τ. B', σ. 480-489).

ΠΙΝΑΚΑΣ 8. Ωρολόγιο:πρόγραμμα 1894 |
|
|
|
|
||||||
α/α |
Μαθήματα1 |
Τάξεις |
|
|
|
Σύνολο % |
||||
A. |
Β |
Γ |
Δ |
Ε |
|
|||||
1 |
Α. θεολογικά Ιερά Ιστορία |
3 |
|
|
- |
- |
3 |
|
||
2 |
Ιερά Κατήχησις |
- |
3 |
- |
__ |
__ |
3 |
|
||
3 |
Έγκυκλοπαιδεία Θεολογίας |
- |
- |
1 |
--- |
- |
i |
|
||
4 |
ΕΙσαγωγή κλπ. εις Γραφας |
- |
2 |
- |
- - |
- |
2 |
|
||
5 |
Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης |
- |
3 |
3 |
|
|||||
6 |
Ερμηνεία Καινής Διαθήκης |
2 ' |
3 |
3 |
8 |
|
||||
7 |
Εκκλησιαστική Ιστορία |
3 |
3 |
- |
6 |
' |
||||
8 |
Πατρολογία |
- |
- |
- |
- |
2 |
2 |
|
||
9 |
Δογματικόν Φροντιστήριον |
- |
2 |
2 |
62 36,5 |
|||||
10 |
Απολογητική |
- |
- |
- |
- |
2 |
2 |
|
||
11 |
Δογματική |
- |
- |
- " |
3 |
|
3 |
|
||
12 |
Ανάγνωσις Ελλήνων Πατέρων |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
10 |
|
||
13 |
Ανάγνωσις Λατίνων Πατέρων - - |
2 |
2 |
2 |
6 |
|
||||
14 |
Ηθική Χριστιανική · - - - -- |
--- . |
0 ' -, ί , |
0 vi |
|
|||||
15 |
Ομιλητική |
- |
- |
|
.3 |
3 |
6 |
|
||
16 |
Ποιμαντική |
- |
- |
- " |
- |
ι |
ϊ |
1 |
||
17 |
Λειτουργική |
- |
- |
- |
_ |
2 |
Ì2 |
|
||
|
Β. Εγκύκλια |
|
|
|
|
|
|
|
||
18 |
Ψυχολογία Φιλοσοφικά - - |
1 |
1 |
- |
2 |
1 3 1,8 |
||||
19 |
Λογική |
- |
- |
- |
1 |
- |
1 |
J |
||
20 |
Καλλιγραφία και Ιχνογραφία |
1 |
1 |
1 |
1 |
- |
|
4 2,4 |
||
21 |
Ελληνικά |
10 |
10 |
8 |
6 |
2 |
|
36 21,2 |
||
22. |
Λατινικά |
3 |
3 |
- |
'- |
, - |
|
6 3,5 |
||
'23 : |
Εβραϊκά |
' - |
- |
2 |
2 |
_ |
|
4 2,4 |
||
24 |
Γαλλικά : |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
|
is 8,8 |
||
25 |
Μαθηματικά Μαθηματικά |
3 |
2 |
2 |
2 |
- |
9 |
i 10 5,6 |
||
26 |
Κοσμογραφία |
- |
- |
- |
1 |
- |
1 |
J |
||
27 |
Φυσική Φυσικά |
- |
- |
2 |
- |
- |
2 |
ι s 2,9 |
||
28 |
Φυσική ιστορία |
2 |
1 |
- |
- |
- |
3 |
|
||
29 |
Γεωγραφία |
2 |
2 |
2 |
- |
- |
|
6 3,5 |
||
3ο |
Ιστορία |
3 |
3 |
3 |
- |
- |
|
9 5,3 |
||
3ι |
Εκκλησιαστική Μουσική |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
5 2,9 |
||
32 |
Γυμναστική |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
5 2,9 |
||
Σύνολο |
34 |
34 |
36 |
35 31 |
|
|
170 100,0 |
|||
1. Ιεράρχηση των μαθημάτων: 1 Θεολογικά, 2 Ελληνικά, 3 Γαλλικά, 4 Μαθηματικά, 5 Ιστορία, 6α Γεωγραφία, 6β Ακτινικά, 8α Γυμναστική, 8β Εκκλησιαστική μουσική, 8γ Φυσικά, 11α Εβραϊκά, 11β Καλλιγραφία και Ιχνογραφία, 13 Φιλοσοφικά.
ΠΗΓΗ: Β. διάταγμα 21 Σεπτεμβρίου 1894: Κείμενο Δ13 (τ. Β', σ. 490-494).

ΠΙΝΑΚΑΣ 9, Τροποποιημένο ωρολόγιο πρόγραμμα 1895 |
|
|||||||||
α/α |
Μαθήματα 1 |
|
Τάξεις |
|
Σύνολο % |
|||||
A· |
Β |
Γ |
Δ |
E |
||||||
|
Α. Θεολογικά |
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
Ιερά Ιστορία |
3 |
__ |
__ |
__ |
- |
3 |
|||
2 |
Ιερά Κατήχησις |
- |
3 |
- |
- |
- |
3 |
|
||
3 |
Έγκυκλοπαιδεία Θεολογίας |
- |
- |
1 |
- |
- |
1 |
|
||
4 |
Εισαγωγή κλπ, εις Γραφάς |
- |
2 |
- |
:- |
- |
2 |
|
||
5 |
Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης |
_ |
_ |
_ |
._ |
3 |
3 |
|
||
6 |
Ερμηνεία Καινής Διαθήκης |
- |
- |
2 |
3 |
3 |
8 |
|
||
7 |
Εκκλησιαστική Ιστορία |
- |
- |
3 |
3 |
- |
6 |
|
||
8; |
Πατρολογία |
_ |
_ |
_ |
_ |
2 |
2 |
|
||
9 |
Δογματικόν Φροντιστήριον |
- |
- |
- |
- |
2 |
2 |
62 34,8 |
||
10 |
Απολογητική |
- |
-- |
- |
- |
2 |
2 |
|
||
11 |
Δογματική |
__ |
__ |
__ |
3 |
- |
3 |
|
||
12 |
Ανάγνωσις Ελλήνων Πατέρων |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
10 |
|
||
13 |
Ανάγνωσις Λατίνων Πατέρων |
_ |
_ |
2 |
2 |
2 |
6 |
|
||
14 |
Ηθική Χριστιανική |
_ |
- |
_ |
_ |
2 |
2 |
|
||
15 |
Ομιλητική |
- |
- |
- |
3 |
3 |
6 |
- |
||
16 |
Ποιμαντική- |
- |
- |
- |
- |
1 |
1 |
|
||
17 |
Λειτουργική |
- |
- |
- |
- |
2 |
2 |
|
||
1, Ιεράρχηση των μαθημάτων: 1 Θεολογικά, 2 Ελληνικά, 3 Γαλλικά, 4 Μαθηματικά,, 5 Φυσικά, 6 Ιστορία, 7α Γεωγραφία, 7β Λατινικά, 9α Γυμναστική,. 9β Εκκλησιαστική μουσική, 11α Εβραϊκά, 11β Καλλιγραφία και Ιχνογραφία, 11γ Φιλοσοφικά.

ΠΙΝΑΚΑΣ 9 (συνέχεια)
α/α |
Μαθήματα |
Τάξεις |
|
|
Σύνολο |
% |
||||
Α |
Β |
Γ |
Δ |
E |
||||||
|
Β. Εγκύκλια |
|
|
|
|
|
|
|
||
18 19 |
Ψυχολογία Φιλοσοφικά Λογική |
- |
- |
- |
2 |
1 1 |
3 4 1 |
2,3 |
||
20 |
Καλλιγραφία και Ιχνογραφία |
1 |
1 |
1 |
1 |
- |
4 |
2,3 |
||
21 |
Ελληνικά |
10 |
10 |
8 |
6 |
2 |
36 |
20,2 |
||
22 |
Λατινικά |
3 |
3 |
- |
- |
- |
6 |
3,4 |
||
23 |
Εβραϊκά |
- |
- |
2 |
2 |
- |
4 |
2,3 |
||
24 |
Γαλλικά |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
15 |
8,4 |
||
25 |
Μαθηματικά Μαθηματικά |
3 |
3 |
2 |
3 |
- |
11 12 |
6,7 |
||
26 |
Κοσμογραφία |
- |
- |
- |
- |
1 |
1 |
|
||
27 |
Φυσική Φυσικά |
- |
- |
3 |
1 |
1 |
5 |
5,6 |
||
28 |
Φυσική ιστορία |
3 |
2 |
- |
- |
- |
5 10 |
|
||
29 |
Γεωγραφία |
2 |
2 |
2 |
- |
- |
6 |
3,4 |
||
30 |
Ιστορία |
3 |
3 |
3 |
- |
- |
9 |
5,0 |
||
31 |
Εκκλησιαστική Μουσική |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
5 |
2,8 |
||
32 |
Γυμναστική |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
5 |
2,8 |
||
|
Σύνολο |
35 |
36 |
36 |
36 |
35 |
178 |
100,0 |
||
ΠΗΓΕΣ: α) Πίνακας 8· β) Β. διάταγμα 15 Δεκεμβρίου 1895: Κείμενο Δ15 (τ. Β', σ. 497-498).
18
- Κεφάλαιο Α΄: Ελληνικά Σχολεία - Γυμνάσια
- Ι. ΠΙΝΑΚΕΣ
- Α1. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1836
- 2. Ωρολόγιο πρόγραμμα διταξίου Ελληνικού σχολείου 1836
- 3. Σειρά εμφάνισης των μαθημάτων κατά τάξεις στο πρόγραμμα του 1836
- 4. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1836 με βάση τον εβδομαδιαίο χρόνο διδασκαλίας τους
- 5. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1855
- 6. Σειρά εμφάνισης των μαθημάτων κατά τάξεις στο πρόγραμμα του 1855
- 7. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1855
- 8. Ωρολόγιο πρόραμμα 1867
- 9. Σειρά εμφάνισης των μαθημάτων κατά τάξεις στο πρόγραμμα του 1867
- 10. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1867
- 11. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1870-1883
- 12. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1870-1883
- 13. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1884
- 14. Σειρά εμφάνισης των μαθημάτων κατά τάξεις στο πρόγραμμα του 1884
- 15. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1884
- 16. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1885
- 17. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1885
- 18. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1886
- 19. Σειρά εμφάνισης των μαθημάτων κατά τάξεις στο πρόγραμμα του 1886
- 20. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1886
- 21. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1896
- 22. Σειρά εμφάνισης των μαθημάτων κατά τάξεις στο πρόγραμμα του 1896
- 23. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1896
- 24. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1897α
- 25. Τροποποιημένο ωρολόγιο πρόγραμμα 1897β
- 26. Ιεράρχηση μαθημάτων των προγραμμάτων 1897α-1897β
- 27. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1900
- 28. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1900
- 29. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1903
- 30. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1903
- 31. Σειρά εμφάνισης των μαθημάτων στα προγράμματα 1897α-1903
- 32. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1906
- 33. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1906
- 34. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1909 (= τροποποίηση του προγράμματος 1906)
- 35. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1909
- 36. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1914
- 37. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1914
- 38. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1918 (= τροποποίηση του προγράμματος 1914)
- 39. Ιεράρχηση μαθημάτων του προγράμματος 1918
- 40. Ειδικό ωρολόγιο πρόγραμμα σχολικού έτους 1917-1918
- 41. Ειδικό ωρολόγιο πρόγραμμα σχολικού έτους 1918-1919
- 42. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου: Ελληνικό σχολείο
- 43. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου: Γυμνάσιο
- 44. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου: Ελληνικό σχολείο και Γυμνάσιο
- 45. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος: Ελληνικό σχολείο
- 46. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος: Γυμνάσιο
- 47. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος: Ελληνικό σχολείο και Γυμνάσιο
- 48. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά μάθημα: Ελληνικό σχολείο
- 49. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά μάθημα: Γυμνάσιο
- 50. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά μάθημα: Ελληνικό σχολείο και Γυμνάσιο
- 51. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή): Ελληνικό σχολείο
- 52. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή): Γυμνάσιο
- 53. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή): Ελληνικό σχολείο και Γυμνάσιο
- Γραφική Παράσταση 1. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου: Ελληνικό σχολείο και Γυμνάσιο
- Γραφική παράσταση 2. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων: Ελληνικό σχολείο
- Γραφική παράσταση 3. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων: Γυμνάσιο
- Γραφική παράσταση 4. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων
- ΙΙ. Επισκόπηση
- Ι. ΠΙΝΑΚΕΣ
- Κεφάλαιο Β΄: Βαρβάκειο Λύκειο - Πρακτικά Λύκεια
- Ι. Πίνακες
- Β1. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1886
- 2. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1890
- 3. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1893
- 4. Τροποποιημένο -ως προς τα μαθηματικά- ωρολόγιο πρόγραμμα 1912
- 5. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1922
- 6. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου
- 7. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου των 4 ανωτέρων τάξεων
- 8. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος
- 9. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος των 4 ανωτέρων τάξεων
- 10. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά μάθημα
- 11. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κα τάμάθημα των 4 ανωτέρων τάξεων
- 12. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή)
- 13. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου των 4 ανωτέρων τάξεων κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή)
- Γραφική παράσταση 5. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου του Βαρβακείου Λυκείου - Πρακτικών Λυκείων κατά κατηγορίες μαθημάτων
- Γραφική παράσταση 6. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων στις 4 ανώτερες τάξεις του Βαρβακείου Λυκείου
- ΙΙ. Επισκόπηση
- Ι. Πίνακες
- Κεφάλαιο Γ΄: Διδασκαλεία
- Ι. Πίνακες
- Γ1. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείων αρρένων 1878
- 2. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου Θεσσαλονίκης 1877
- 3. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείων αρρένων 1879 (= τροποποίηση του προγράμματος του 1878)
- 4. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείων αρρένων 1886
- 5. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείων αρρένων 1888
- 6. Ωρολόγιο πρόγραμμα Υποδιδασκαλείων 1893
- 7. Ωρολόγιο πρόγραμμα Α΄ τάξεως Μαρασλείου Διδασκαλείου 1910
- 8. Ωρολόγιο πρόγραμμα Μαρασλείου Διδασκαλείου 1911
- 9. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείων "εκατέρου των φύλων" 1914
- 10. Ωρολόγιο πρόγραμμα μονοταξίων Διδασκαλείων αρρένων 1913
- 11. Ωρολόγιο πρόγραμμα προσαρτημένης τάξης 1914
- 12. Πρόγραμμα πενταταξίων Διδασκαλείων (Ν. 3182/1924)
- 13. Ωρολόγιο πρόγραμμα εξαταξίων Διδασκαλείων (Ν. 3182/1924)
- 14. Ωρολόγιο πρόγραμμα μονοταξίων Διδασκαλείων 1923
- 15. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου
- 16. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος
- 17. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά μάθημα
- 18. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή)
- Γραφική παράσταση 7. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου των Διδασκαλείων αρρένων κατά κατηγορίες μαθημάτων
- 19. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Φ.Ε. 1842
- 20. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Φ.Ε. 1851
- 21. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Φ.Ε. 1880
- 22. Ωρολόγιο πρόγραμμα εσωτερικού Διδασκαλείου της Φ.Ε. κατά το σχολικόν έτος 1876-77
- 23. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Φ.Ε. 1877
- 24. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Φ.Ε. σχολικού έτους 1882-83
- 25. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Φ.Ε. 1883-84
- 26. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Φ.Ε. σχολικού έτους 1887-88
- 27. Συνοπτικά ωρολόγια προγράμματα Διδασκαλείων Φ.Ε.
- 28. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείων της Φ.Ε. σχολικού έτους 1892-93
- 29. Πρόγραμμα Διδασκαλείων θηλέων 1893
- 30. Πρόγραμμα Διδασκαλείων θηλέων 1897
- 31. Πρόγραμμα Διδασκαλείων θηλέων 1902
- 32. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου
- 33. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος
- 34. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά μάθημα
- 35. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή)
- Γραφική παράσταση 8. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου των Διδασκαλείων θηλέων κατά κατηγορίες μαθημάτων
- 36. Ωρολόγιο πρόγραμμα του Διδασκαλείου Νηπιαγωγών 1908
- 37. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείων των Νηπιαγωγών 1914
- 38. Ωρολόγιο πρόγραμμα ανωτέρου τμήματος Διδασκαλείων των Νηπιαγωγών 1919
- 39. Ωρολόγιο πρόγραμμα κατωτέρου τμήματος Διδασκαλείων των Νηπιαγωγών 1920
- 40. Ωρολόγιο πρόγραμμα Α΄ τάξεως Διδασκαλείου της Τεχνικής Εκπαιδεύσεως κατά το σχολικόν έτος 1915-16
- 41. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Τεχνικής Εκπαιδεύσεως 1916
- 42. Ωρολόγιο πρόγραμμα Διδασκαλείου της Τεχνικής Εκπαιδεύσεως 1917
- 43. Διδασκόμενα μαθήματα κατά τάξεις στο Διδασκαλείο Τεχνικής Εκπαιδεύσεως (1920)
- 44. Πρόγραμμα της προσωρινής σχολής Γυμναστών 1884
- 45. Ωρολόγιο πρόγραμμα Ειδικής γυμναστικής σχολής 1897
- 46. Ωρολόγιο πρόγραμμα της Ειδικής γυμναστικής σχολής 1898
- 47. Ωρολόγιο πρόγραμμα της Σχολής των Γυμναστών 1899
- 48. Ωρολόγιο πρόγραμμα της Σχολής των Γυμναστών 1910
- 49. Διδασκόμενα μαθήματα στο τριτάξιο Διδασκαλείο της Γυμναστικής 1920
- 50. Διδασκόμενα μαθήματα στο διτάξιο Διδασκαλείο της Γυμναστικής 1923
- ΙΙ. Επισκόπηση
- Ι. Πίνακες
- Κεφάλαιο Δ΄: Ριζάρειος Εκκλησιαστική σχολή - Ιερατικά Σχολεία (Σχολές)
- Ι. Πίνακες
- Δ1. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1844
- 2. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1852
- 3. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1867
- 4. Ωρολόγιο πρόγραμμα σχολικού έτους 1890-1891
- 5. Ωρολόγιο πρόγραμμα χειμερινού εξαμήνου σχολικού έτους 1891-92
- 6. Ωρολόγιο πρόγραμμα του σχεδίου 1893α
- 7. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1893β
- 8. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1894
- 9. Τροποποιημένο ωρολόγιο πρόγραμμα 1895
- 10. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1897
- 11. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1900
- 12. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1905
- 13. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1907
- 14. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1910
- 15. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1912
- 16. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1918
- 17. Ωρολόγιο πρόγραμμα σχολικού έτους 1927-1928
- 18. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου
- 19. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος
- 20. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά μάθημα
- 21. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή)
- Γραφική παράσταση 9. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου των Εκκλησιαστικών Σχολών κατά κατηγορίες μαθημάτων
- 22. Ωρολόγιο πρόγραμμα ιερατικών σχολείων 1856
- 23. Ωρολόγιο πρόγραμμα ιερατικών σχολών 1911
- 24. Ωρολόγιο πρόγραμμα διετούς τμήματος ιερατικών σχολών 1920
- 25. Ωρολόγιο πρόγραμμα τετραετούς τμήματος ιερατικών σχολών 1921
- ΙΙ. Επισκόπηση
- Ι. Πίνακες
- Κεφάλαιο Ε΄: Εμπορικές Σχολές 313
- Ι. Πίνακες
- Ε1. Ωρολόγιο πρόγραμμα Πετριτσείου Σχολής 1900
- 2. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1903
- 3. Ωρολόγιο πρόγραμμα Αχιλλοπουλείου Εμπορικής Σχολής 1903
- 4. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1906
- 5. Ωρολόγιο πρόγραμμα Αχιλλοπουλείου Εμπορικής Σχολής 1908
- 6. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1909
- 7. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1915-1916
- 8. Ωρολόγιο πρόγραμμα της κοινοτικής Εμπορικής σχολής Χίου 1916
- 9. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1916
- 10. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1919
- 11. Ωρολόγιο πρόγραμμα 1920
- 12. Ωρολόγιο πρόγραμμα αρρένων 1921
- 13. Ωρολόγιο πρόγραμμα θηλέων 1921
- 14. Ωρολόγιο πρόγραμμα αρρένων 1922
- 15. Ωρολόγιο πρόγραμμα θηλέων 1922
- 16. Ωρολόγιο πρόγραμμα αρρένων 1925
- 17. Ωρολόγιο πρόγραμμα θηλέων 1925
- 18. Ωρολόγιο πρόγραμμα πενταταξίων μέσων εμπορικών σχολών αρρένων 1928
- 19. Ωρολόγιο πρόγραμμα πενταταξίων μέσων εμπορικών σχολών θηλέων 1928
- 20. Ωρολόγιο πρόγραμμα τριταξίων πρακτικών εμπορικών σχολών αρρένων 1928
- 21. Ωρολόγιο πρόγραμμα τριταξίων πρακτικών εμπορικών σχολών θηλέων 1928
- 22. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου
- 23. Εξέλιξη του ωρολογίου προγράμματος
- 24. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά μάθημα
- 25. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου κατά κατηγορίες μαθημάτων (σε ποσοστιαία τοις % κατανομή)
- Γραφική παράσταση 10. Εξέλιξη του εβδομαδιαίου χρόνου των Εμπορικών Σχολών κατά κατηγορίες μαθημάτων
- ΙΙ. Επισκόπηση
- Ι. Πίνακες
- Κεφάλαιο ΣΤ΄: Ειδικά Σχολεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης: Ναυτικά - Αστικά - Γεωργικά
- Ι. Πίνακες
- ΣΤ΄1. Ωρολόγιο πρόγραμμα Ναυτικού τμήματος της Πετριτσείου Εμπορικής σχολής Ληξουρίου 1901
- 2. Ωρολόγιο πρόγραμμα αστικών σχολείων 1914
- 3. Ειδικό ωρολόγιο πρόγραμμα αστικών σχολείων κτλ. Σχολικού έτους 1917-1918
- 4. Ειδικό ωρολόγιο πρόγραμμα αστικών σχολείων κτλ. Σχολικού έτους 1918-1919
- 5. Ωρολόγιο πρόγραμμα Αβερωφείου Μέσης Γεωργικής Σχολής 1918
- 6. Ωρολόγιο πρόγραμμα Μέσων Γεωργικών Σχολών 1920
- 7. Ωρολόγιο πρόγραμμα Μέσης Δενδροκομικής και Αμπελουργικής Σχολής Πατρών 1921
- 8. Ωρολόγιο πρόγραμμα Μέσων Γεωργικών Σχολών 1925
- 9. Ωρολόγιο πρόγραμμα Μέσης Δενδροκομικής και Αμπελουργικής Σχολής Πατρών 1926
- ΙΙ. Επισκόπηση
- Ι. Πίνακες
- Χρονολογικός Πίνακας των Κειμένων
- Βιβλιογραφία
- Γενικό Ευρετήριο
- Résumé
- 1. Πρακτικά Συμποσίου, Ιστορικότητα νεότητας, 1986
- 2. Ζιώγου, Μέση Εκπαίδευση κοριτσιών, 1986
- 3. Παπαγεωργίου, Μαθητεία στα επαγγέλματα, 1986
- 4. Τομαρά - Σιδέρης, Συγκρότηση-διαδοχή γενεών, 1986
- 5. Τσικνάκης, Nεανικός Tύπος (1915-1936), 1986
- 5α. Πανοπούλου - Τσικνάκης, Νεανικός Τύπος, 1992
- 6. Actes du Colloque, Historicité de l’ enfance ..., 1986
- 7. Da Silva, L’ historicité de l’ enfance ..., 1986
- 8. Καλαφάτη, Σχολικά κτίρια πρωτοβάθμιας εκπ., 1988
- 9. Μπακαλάκη - Ελεγμίτου, «Εις τα του οίκου», 1987
- 10. Βαρών, Νεανικός Τύπος (1941-1945), 1987
- 11. Φουρναράκη, Εκπαίδευση των κοριτσιών, 1987
- 12. Καρπόζηλου, Νεανικός Τύπος (1830-1914), 1987
- 13. Μαχαίρα, Νεολαία 4ης Αυγούστου, 1987
- 14. Κωνσταντινόπουλος, Μαθητεία ... χτιστών, 1987
- 15. Πάτσιου, «Η Διάπλασις των Παίδων», 1987
- 16. Σοφιανός, Νομικό καθεστώς νεότητας, 1988
- 17α. Αντωνίου, Προγράμματα Μ. Εκπαίδευσης, Α΄, 1987
- 17β. Αντωνίου, Προγράμματα Μ. Εκπαίδευσης, Β΄, 1988
- 17γ. Αντωνίου, Προγράμματα Μ. Εκπαίδευσης, Γ΄, 1989
- 18. Κουλούρη, Ιστορία και Γεωγραφία, 1988
- 19. Πρακτικά Συμποσίου, Πανεπιστήμιο, 1989
- 20α. Χαρίτος, Το Παρθεναγωγείο του Βόλου, Α΄, 1989
- 20β. Χαρίτος, Το Παρθεναγωγείο του Βόλου, Β΄, 1989
- 21. Σιδέρη, Έλληνες φοιτητές Πίζας, 1989-1994
- 22. Moullas, Concours poétiques, 1989
- 23. Αγγελοπούλου - Μπρούσκου, Παραμύθια, 1994
- 24. Κυρτάτας, Παιδαγωγός, 1994
- 25. Μπόμπου - Σταμάτη, Καταστατικά Πάδοβας, 1995
- 26. Angélopoulou - Brouskou, Contes Grecs, 1995
- 27. Ρηγίνος, Μορφές παιδικής εργασίας, 1995
- 28. Παπαδάκη, Το εφηβικό πρότυπο ..., 1995
- 29. Κορασίδου, Οι άθλιοι των Αθηνών, 1995
- 30. Κιουσοπούλου, Χρόνος και ηλικίες, 1997
- 31. Κόκκωνας, Μαθητές Κεντρικού Σχολείου, 1997
- 32. Κουλούρη, Αθλητισμός, 1997
- 33. Πρακτικά Συμποσίου, Χρόνοι της Ιστορίας, 1998
- 34. Αγγελοπούλου - Μπρούσκου, Παραμύθια, 1999
- 35. Δημητρόπουλος - Ολυμπίτου, Αρχείο ΕΠΟΝ, 2000
- 36. Μερτύρη, Η καλλιτεχνική εκπαίδευση, 2000
- 37. Σαλίμπα, Γυναίκες εργάτριες (1870-1922), 2002
- 38. Παπαθανασίου, Ορεινός χώρος, 2003
- 39. Λάππας, Πανεπιστήμιο και φοιτητές, 2004
- 40. Δελβερούδη, Οι νέοι στις κωμωδίες, 2004
- 41. Αγγελοπούλου κ.ά., Παραμύθια, 2004
- 42. Καραμανωλάκης, Ιστορική επιστήμη, 2006
- 43. Τσερές, Μέση Εκπαίδευση στη Λευκάδα, 2006
- 44. Αγγελοπούλου κ.ά, Παραμύθια, 2007
- 45. Κατσάπης, Κοινωνική στορία του ροκ, 2007
- 46. Κώτση, Νοσολογία παιδικών ηλικιών, 2008
- 47. Παπαθανασίου κ.ά., Νεολαία Λαμπράκη, 2008
Προηγούμενη | Επόμενη | Σελίδα: 254 |

όμως 1902 ανέλαβε την τάξιν των γυμναστριών o επί διετίαν εν Γερμανία και Σουηδία την γυμναστικήν των θηλέων ιδιαιτέρως μελετήσας γυμναστής Κος Ι. Χρυσαφής, όστις ετροποποίησε τας εν τη τάξει ταύτη ασκήσεις κατά το σύστημα της Σουηδικής γυμναστικής, Συνεπεία τούτου εγκατελείφθησαν εντελώς τα τέως κατά την γυμναστικήν των θηλέων εν χρήσει όργανα, αι κορύναι δηλαδή; οι αλτήρες και οι κοντοί, επεκράτησαν αι ελεύθεραι ασκήσεις, δι' ων, αντί πάσης βιαίας 'στρατιωτικής και αθλητικής ασκήσεως, κατορθούται απ' εναντίας δι' -ελαφρών και πλαστικών κινήσεων και στάσεων η αρμονική διάπλασις και επίρρωσις του γυναικείου σώματος, άνευ καταστροφής της φυσικής αυτού χάριτος. Το Σουηδικόν σύστημα εισήγαγεν από του Σεπτεμβρίου 1902 και ο Κος Ζούττερ εις τας τάξεις του γυμναστηρίου.
Αι μαθήτρια., της τάξεως των γυμναστριών, πλην των ανωτέρω ασκήσεων, εδιδάχθησαν και αυτήν την διδασκαλίαν της γυμναστικής, ην κατ' αμφότερα τα έτη ταύτα κατά τας εξετάσεις αυτών εξήσκησαν εν τω Λαϊκώ Νηπιαγωγείω εις τα παιδία της τάξεως του Προτύπου. Ενώ δε κατά το 1901 ησκήθησαν και εδίδαξαν ενώπιον της εξεταστικής επιτροπής χάριν του εις το πτυχίον του Νηπιαγωγού εγγραφόμενου βαθμού της γυμναστικής, κατά το σχολικόν έτος 1901-1902 προητοιμάσθησαν και Θεωρητικώς διά τας επί πτυχίω γυμνάστριας εξετάσεις. Προς τούτο εδιδάχθησαν και Θεωρητικά μαθήματα, ήτοι υπό του Κου A. Κουρτίδου την ιστορίαν της γυμναστικής και υπό των Ιατρών Κων M. Καλαποθάκη και A. Κατσίγρα την υγιεινήν και την φυσιολογίαν".11
δ') Σύμφωνα με τον Εσωτερικό κανόνισμα του Εκπαιδευτικού τμήματος της Ενώσεως των Ελληνίδων του 1908, το ωρολόγιο πρόγραμμα της τάξης των γυμναστριών ρυθμίστηκε ως εξής:
Θεωρητική διδασκαλία (Υγιεινή, Ανθρωπολογία, Φυσική, Ιστορία της Γυμναστικής και Παιδαγωγική της Γυμναστικής) ώρες 6 την εβδομάδα. Ωδική (άσματα Γυμναστικής και ρυθμικών παιγνίων) ώρες 3 την εβδομάδα. Πρακτικές ασκήσεις ώρες 6 την εβδομάδα. Ασκήσεις ρυθμικών παιγνίων ώρες 2 την εβδομάδα.
8. Το 1918 με το νόμο 140612 η Σχολή των Γυμναστών μετασχηματίστηκε σε τριτάξιο Διδασκαλείο της Γυμναστικής, Όπως σημειώνει ο Φιλ. Καρβελάς, διευθυντής του, "ηυξήθησαν τα μαθήματα προστεθέντος του προσκοπισμού, της μηχανικής των κινήσεων, της ορθοπεδικής και μαλάξεως, ηυξήθησαν
11. Ένωσις Ελληνίδων, Λογοδοσία του Εκπαιδευτικού τμήματος: 1901 και 1902, 'Αθήνα' 1903, σ. 22-23. Βλ. και παραπάνω, ενότητα Γ, παρ. 1.
12. Βλ. Γ72 και 77 (τ. Β', σ. 300-303 και 316-326).